Een klimaatbestendige aanpak voor water en voedsel
Klimaatverandering heeft een grote invloed op waterbeschikbaarheid en voedselproductie. Hoe moet Nederland daarmee omgaan? Het opstellen van een kennisagenda voor de NKWK-onderzoekslijn Water en Voedsel helpt bij het beantwoorden van deze vraag. Op 1 juni spraken vertegenwoordigers van landbouwbedrijven, overheden, waterschappen en onderzoeksinstellingen over mogelijke kennisvragen. De bijeenkomst leidde tot discussies, oplossingen en adviezen.
Inventarisatie kennisvragen
Voor de inventarisatie van de kennisbehoefte namen Timo Kroon van Deltares en Mirjam Hack van Wageningen University & Research een groot aantal documenten door en hielden zij interviews. Dit leverde een lange lijst beleidsopgaven en kennisvragen op, die zij tijdens de bijeenkomst Water en Voedsel presenteerden. Wat duidelijk werd: veel onderzoek is al gedaan, maar er blijven kennisvragen bestaan.
“Als iemand een probleem heeft, is de kans groot dat iemand anders een vergelijkbaar probleem heeft en een oplossing daarvoor heeft. Deel daarom met anderen wat je doet!” – Joost de Haan, waterschap Delfland
Aan de slag met vier thema’s
In kleinere groepjes werd vervolgens gediscussieerd over vier verschillende thema’s:
- Als de verzilting doorzet;
- Waterpeilen loslaten (functie volgt peil);
- Geen grond- of oppervlaktewater beschikbaar voor voedselproductie;
- Verplaatsen van voedselproductie van zee naar land en van land naar zee.
Marja Wijnties van het ministerie van Infrastructuur en Milieu lichtte toe: “We denken dat deze thema’s een goede basis vormen voor de kennisagenda, maar we staan open voor nadere suggesties. De totstandkoming van de agenda moet een gezamenlijk proces zijn.” De deelnemers behandelden drie vragen in de themasessies. Welke grote veranderingen of innovaties zijn nodig om in de toekomst voldoende voedsel te produceren voor Nederland en voor de export, met minder druk op het water? Welke stappen zouden daarvoor nu al genomen moeten worden in waterbeheer, voedselproductie en kennisontwikkeling? En wie is aan zet? De deelnemers werkten hard aan de uitwerking van deze vragen en gingen uitgebreid met elkaar in discussie.
“Kijk breder dan wat er nu gedaan wordt en werk integraal. Wat ons betreft: aan de slag!” – Roel Bloemert, ICL Fertilizers
Als kans benaderen
Het groepje dat over verzilting sprak, concludeerde dat het onderwerp in Nederland nog niet urgent is. Het advies kwam: kijk naar het buitenland als je wilt bewegen. Om het bedrijfsleven meer bij dit onderwerp te betrekken, moet het benaderd worden als kans in het buitenland in plaats van als probleem in Nederland. Daar is op sommige plekken de noodzaak wel groot. Economisch is dit aantrekkelijk en tegelijkertijd bereidt deze aanpak Nederland voor op toekomstige lokale problemen.
Maatschappelijke bewustwording
Er zijn verschillende oplossingen te bedenken voor het produceren van voedsel bij een tekort aan grond- of oppervlaktewater. Bijvoorbeeld het verbeteren van de bodemstructuur om uitspoeling te voorkomen; gewasveredeling of overstappen naar andere gewassen; op water telen; wateropslag; ‘vertical farming’ en op substraat telen. Onderzoek naar deze technologische oplossingen vindt plaats, maar moet nog verder worden uitgedacht, zo bleek tijdens de themasessie. Ook aan bewustwording moet aandacht worden besteed, meenden de deelnemers. Iedereen zou moeten weten hoe belangrijk water en voedselbeschikbaarheid zijn en hoeveel energie voedselproductie kost. Voedsel is te goedkoop, concludeerden ze. Onderwijs zou een rol kunnen spelen bij deze bewustwording. Wijnties vulde aan: “Is bewustwording mogelijk een aanvullend, vijfde thema?”
Na de zomer zullen kleine teams de besproken thema’s uitwerken. Via een gezamenlijk proces zal de thema uitwerking vervolgens leiden tot een kennisagenda voor Water en Voedsel.