Lumbricus

Op hoge zandgronden is een goede waterhuishouding soms een lastig probleem. Vaak bestaat de wateraanvoer alleen uit neerslag. Om wateroverlast te voorkomen, wordt het overschot hiervan doorgaans snel afgevoerd. Dit kan leiden tot verdroging, met als gevolgen productieverlies in de landbouw en kwaliteitsverlies van natuur. Daarnaast speelt eutrofiëring van het grond- en oppervlaktewater een rol, waardoor de ecologische doelen van watersystemen niet worden gehaald. Landbouw ondervindt tegenwoordig meer schade als gevolg van droogte dan van natte situaties.

Ongeveer de helft van Nederland bestaat uit hoge zandgronden. Binnen de onderzoekslijn Lumbricus, die inmiddels is afgerond, werden maatregelen onderzocht, waarbij de effecten op het schaalniveau van hele stroomgebieden werden bestudeerd. Het doel was zodoende oplossingen te vinden voor grote afvoerpieken en, evenals het voorkomen of verminderen van  het droogvallen van beken en droogteschade aan landbouw en natuur. Bewust omgaan met de bodem is daarbij cruciaal; door de vruchtbaarheid en de structuur van de bodem te verbeteren, kan deze meer en langer water vasthouden. In een tweetal proeftuinen (grensgebied van Brabant en Limburg en de Overijsselse Vecht) onderzocht Lumbricus maatregelen in samenwerking met agrariërs en andere grondgebruikers. Er was oog voor economie, fysische geografie, hydrologie en ecologie; op die manier ontstond een klimaatrobuuste bodem en een klimaatrobuust watersysteem. Diverse partijen leverden bijdragen aan het onderzoek in de proeftuinen: overheden, kennisinstellingen, universiteiten, ondernemers en maatschappelijke groepen.

Lumbricus bestond uit vier samenhangende deelprogramma’s:

• Bewuste Bodem: de bodem als sleutel in vocht- en nutriëntenvoorziening voor landbouw en natuur. Maar ook duurzaam bodem- en waterbeheer voor een gezonde bodem, onder invloed van menselijk gebruik, het huidige- en toekomstige klimaat.
• Wellend Water: het optimaliseren van de waterhuishouding van een stroomgebied door het verbeteren van de bestaande hydrologische modellen. Hierdoor kunnen betere analysen worden gemaakt en kunnen maatregelen doelgerichter worden ingezet.  Het gaat om alle typen maatregelen die invloed hebben op het lokale en regionale grond- en oppervlaktewatersysteem.
• Boeiende Beekdalen: optimale benutting van natuurlijke processen, voor de ontwikkeling en het beheer van beken en beekdalgronden.
• Goede Governance: governance-vragen die een rol spelen om te komen tot een klimaatrobuuste inrichting van het bodem- en watersysteem.

Wilt u meer weten over Lumbricus? Neem contact op met Peter van den Akker.